آموزش برجسته کاری روی فلز

صنایع دستی ، با توجه به ویژگی ها و شاخصه هایی که دارد ، می تواند به عنوان یک پیام رسان خوب برای فرهنگ و تمدن اسلامی کشورمان در سطح جهانی نقش ایفا کند . سه عصر هنر ، فرهنگ و صنعت در ذات صنایع دستی نهفته است .کار بر روی فلز مس از گذشته در صنایع دستی ایران رایج بوده است .

بشر اولیه توانسته است با کشف فلز مس و دستیابی به خواص ویژه آن و همچنین با دستیابی به تکنولوژی شکل دهی و ساخت آن ، ظروفی بسازد که بسیاری از نیازهای زندگی روزمره اش را برطرف سازد. او همچنین توانسته است با ابداع روش های متنوع ، نقوشی را که ریشه در باورهای آئینی ، بومی و الهامات وی از طبیعت داشته ، بر سطوح دست ساخته هایش حک کند .

در این مقاله شما میتوانید با فراگیری فن برجسته کاری ورق مس به روش ساده بر مهارت خود بیفزایید و برخی از نیازهای خود و افرادی که در محیط پیرامون شما زندگی میکنند را برطرف سازید .

برای شروع کار به دو نکته مهم کابرد و انتخاب طرح جذاب توجه داشته باشید .

به طور مثال اگر کاربرد پلاک مسی ، زیر لیوانی باشد ، مسلما میزان برجستگی و فرورفتگی طرح و همچنین اندازه آن با پلاکی که کاربرد دیوار کوب تزیینی یا کاربردهای دیگری داشته باشد ، متفاوت خواهد بود . همچنین برای انتخاب طرح دقت داشته باشید طرح ساده و در عین حال جذاب باشد .بهتر است از طرح های بومی استفاده کنید . طرح ها میتوانند هندسی ، گیاهی ، انسانی یا حیوانی باشند .

مرحله اول : ترسیم روند نما

در این مرحله روند نمای طراحی و ساخت پلاک مسی را با یارانه ترسیم کنید .

مرحله دوم: انتقال طرح

از طرحی که بر روی یارانه آماده کردید بر روی کاغذ A4 پرینت بگیرید. اضافه های طرح پرینت شده را برش دهید . سپس آن را بر روی ورق مسی قرار دهید . دو طرف آن را چسب بزنید تا هنگام کار حرکت نکند و با کمی فشار خودکار طرح را بر سطح ورق مسی منتقل کنید ، به طوری که طرح از پشت ورق مسی دیده شود .

الف _ نحوه انتقال طرح

ب _ طرح انتقال یافته

پ _ پشت ورق مسی

نکات ایمنی :

1- هنگام برش ورق مسی با قیچی مواظب لبه تیز و برنده ورق مسی باشید تا به دستتان آسیبی نرسد .

2- خودکار و ابزار تیز را در جایی مناسب قرار دهید .

مرحله سوم : برجسته کاری

1- برجسته کاری خطوط طرح   2- برجسته کاری سطوح طرح

قبل از شروع کار اصلی روی قسمت های دور ریز ورقه مسی ، چند طرح ساده بصورت آزمایشی ایجاد کنید تا میزان فشار ابزار بر روی ورق را تجربه کنید .پس از انتقال طرح بر روی ورق مسی ، آن را به پشت برگردانید و خودکار را با کمترین فاصله در قسمت داخلی طرح کنار خطوط بگذارید و با کمی فشار دست ، دورادور خطوط را گود کنید. حال ورق را به پشت برگردانید و طرح های دایره ای شکل و گلبرگ ها را با قلم نیم بر و یا در صورت عدم دسترسی به این قلم با چوب بستنی با کمی فشار دست گود کنید .

ورق را به رو برگردانید ، خواهید دید طرح برجسته شده است . حال برای اینکه برجستگی طرح بهتر دیده شود زمینه طرح را که با هاشور نشان داده شده است با قلم نیم بر به آرامی گود کنید.

برای اینکه برجستگی خطوط بهتر دیده شود با قلم نیم بر ، ور در صورت دسترسی نداشتن به این قلم ، با چوب بستنی سطوح زمینه طرح ، که با هاشور نشان داده شده است را به طور یکنواخت با فشار ملایم دست گود کنید .خواهید دید درخشندگی خطوط دو چندان میشود .

الف_ گود کردن خطوط از پشت

ب_گود کردن سطح از پشت

مرحله چهارم : بافت

میتوانید با فشار قلم خوشه یا با خودکار ، سطح ناهمواری را بر سطح ورق مسی ایجاد کنید . این سطح ناهموار و تفاوت سطح زبر و نرم را بافت می گویند .

مرحله پنجم : پتینه پلاک مسی

پتینه پوششی رنگی است که توسط قیر و حرارت بر سطح فلز مس به وجود می آید . ابتدا دستکش پارچه ای را به دست کنید. سپس اجاق گاز را روشن و آن را با شعله متوسط آماده سازید .آنگاه به وسیله انبر دست پلاک مسی را روی حرارت اجاق گاز به حالت دورانی حرکت دهید تا رنگ روی آن دوده ای شود .

بلافاصله پلاک را در ظرف حاوی آب سرد قرار دهید تا دوده های اضافی آن ریخته شود . خواهید دید رنگ مس تغییر کرده و حالتی کهنه و زیر خاکی به خود گرفته است .

نکات ایمنی :

1- هنگام اجرای مراحل پتینه ، هواکش یا هود روی اجاق گاز را روشن کنید تا مسمومیت هوایی ایجاد نشود و بوی قیر مجاری تنفسی شما را آزرده نکند .

2- استفاده از دستکش پارچه ای حین انجام دادن پتینه کمک میکند تا حرارت به دست شما منتقل نشود و دستانتان با مواد قیر و تینر آلوده نشود .لذا تا اتمام مرحله پتینه دستکش ها را از دستانتان در نیاورید.

3- هنگام پتینه ، فاصله خود را با شعله گاز رعایت کنید .

4- حتما در جایی که پتینه انجام میشود پارچه یا روزنامه ای تمیز را پهن کنید تا سطح میز کار آلوده نشود .

سطح پلاک را با دستمال خشک کنید و به وسیله قلم موی تخت و قیر شل شده با تینر یا نفت ، کل سطح مس را به غیر آغشته کنید. سپس صبر کنید تا تینر محلول در قیر از سطحکار تبخیر و قیر بر سطح کار ، خشک شود .

در این مرحله ، سطح کار را به وسیله سیم ظرفشویی ساب بزنید و قیر را از سطح برجسته کار به وسیله دستمال پاک کنید. خواهید دید قسمت های برجسته روشن و قسمت های گود تیره باقی می ماند و به این ترتیب طرح برجسته شده جلوه ای بهتر و زیباتر به خود خواهد گرفت . توجه داشته باشید در این مرحله ممکن است بخش هایی از طرح برجسته شده ، گود شود ، قبل از اینکه وارد مرحله بعد شوید ورق را به پشت برگردانید و با ابزار چوبی یا نیم بر فولادی آن ها را ترسیم کنید.

پس از اتمام کار پتینه ،شما میتوانید پلاک مسی را به یک محصول کاربردی زیبا مانند دیوار کوب تبدیل کنید . به این صورت که پشت کار را با چرم مصنوعی برش خورده ای به اندازه خود پلاک بپوشانید .قبل از چسبیدن کامل چرم به پشت پلاک ، حلقه ای برای آویزان کردن آن به دیوار ، بین چرم و پلاک درست کنید و آن را در وسط ضلع بالایی پلاک قرار دهید.( آموزش ساخت قالب سیلیکون و مجسمه پلی استر)

مجتمع مس سرچشمه

معدن مس سرچشمه در 160 کیلومتری جنوب غربی کرمان در ناحیه مرکزی رشته کوههای زاگرس قرار گرفته است. مس سرچشمه یکی از بزرگ ترین مجتمع های صنعتی و معدنی جهان محسوب میگردد و بزرگترین تولید کننده مس ایران میباشد .

واحد های تولیدی مجتمع مس سرچشمه عبارتند از معدن ، تغلیظ ،ذوب ، پالایشگاه ، ریخته گری و… است .این معدن یکی از بزرگترین معادن روباز جهان به شمار میرود و ذخیره زمین شناسی آن ، بالغ بر یک میلیارد و دویست میلیون تن سنگ سولفوری با عیار متوسط 0.7 درصد برآورد شده است.

بهره برداری از معدن از سال 1380 بر اساس طرح توسعه معدن که توسط کارشناسان ایرانی تدوین شده ، صورت می گیرد . درجه خلوص مس تولید شده آن 99/999 می باشد .قابل ذکر است که کشور ایران در رتبه بندی کشور های تولید کننده مس بر اساس میزان ذخیره مس ، دارای رتبه نهم جهان می باشد.

پروژه های نیمه تجویزی دیگری معرفی شده اند که در شکل های زیر میتوانید مشاهده نمایید . همچنین مراحل ساخت آنها را از سایت گروه کار و فناوری میتوانید دریافت کنید. البته مراحل ساخت برخی از این پروژه ها مشابه مراحل ساخت پلاک مسی است و فقط طرح آن ها متفاوت است .